EKONOMIYE GIZLICE AYAR
Para odakli yasam taklit eksenli sürdürüldükçe, al gülüm ver gülümle açiliyor tüm kapilar. Ve hayat dayanilmaz hale geliyor ekonomik açidan. Her ne kadar ekonomi rayinda, serbest piyasa denetimimizde denilse de isin aslinin öyle olmadigi görülüyor. Piyasalar son günlerde allak bullak, ABD parasi gün güne deger kazaniyor ülkede. Rekor kirarak degerleniyor lira karsisinda. Tahtakale’nin belirledigine mahkûm sektörler.
“Sakin cahillerden olma” kesin emrine karsin bu durum ya önemsenmiyor ya da görmezden, bilinmezden geliniyor. Halk nasil olsa anlamaz diye. Süpheyi terk etmek adama yakismaz oysa. Senaryolar gittikçe kötülesen bir hal alacak yakin zamanda. Paranin satin alma gücünün azaldigini söylememek ve önlem almamak suç-günah olmasinin yaninda ülke ekonomisine de ihanettir. Bu nedenle Ekonomiye gizlice ayar çekiliyor.
Bir paranin satin alma degeri “para biriminin satin alacagi mal, hizmet ve döviz niteligiyle ölçülür”. Dünden bu güne belli tutara ayni degerlerin, dövizin edinilemedigi bir gerçek ise isler tikirinda degil demektir. Paranin satin alma degeri en önemli ekonomik göstergedir.
Paranin satin alma degeri azaliyorsa, paraya yeni bir deger kazandirabilmek için ulusal para degeri yabanci para degerinden düsürülür. Kur ayarlamasina gidilir. Bu gün için söylenmese de yapila gelen budur. Yillarca bu ülkeyi içten içe sömüren ve sömürttüren enflasyon ve devalüasyon yüzünü göstermeye basladi yine. Kimse baska konjoktürel nedenlere baglamaya kalkismasin. Eger para degeri düsüyorsa, fiyatlar yükseliyorsa ekonomi bilimine göre enflasyondan söz edilebilir pekâlâ. Enflasyon var ise devalüasyon da vardir.
Evet, gizli enflasyon var bu memlekette. Aynen gizli issizlik gibi, gizli savas gibi, gizli zenginlesme gibi. Açikça belirlenememis gösterilen ama apaçik nedenlerle para degeri yavas yavas düsüyor, düsürülüyor. Fiyatlar agirdan agira el yakiyor. ABD krizi, Arap bahari derken bu seviyeye gelindi ve önlem almakta da gecikiliyor maalesef.
Dis ekonomilere kapilarin kapatildigi ekonomik yeterlilik günleri tarih oldu. Yenidünya düzensizliginde küresel ekonomi masalindan herkes etkileniyor hiç istemese de. Küresel kürecik düsüp yuvarlaniyor ve az gelismisligin, gelismekte olmanin kucaginda patliyor. Egemen güçler sömürecegi emperyallesecegi yer alti yerüstü zenginlikler pesine düsmüs çikar yol ariyor. Hal böyle olunca islek yollarin disinda islerin iyi islemedigi de dillere düser. Kurtulusun faturasi da genis halk yiginlarina kesilir her dönemde oldugu gibi. Ekonomi bakani pek yakinda aci reçeteleri açiklamaya baslar nasilsa. Baskalari harcar millet öder hesabi.
Ekonomik veridir, ekonomik göstergedir, devletin para ihtiyacindan para degeri düser. Hazinenin tika basa parayla dolu olmasinin pek önemi yoktur. Para gereksinimi kisa sürede hasil olunca para degerini düsürme yoluyla tüketimin kisilmasi yoluna gidilir bir süre. Serbest piyasadan döviz, devlet eliyle çekilir veya sürülür günü kurtarmak için. Kurlar istenen seviyede dengede tutulmaya çalisilir. Bankalar devreye girer ve krediler kesilir. Iskonto faizleri yükseltilir sirasiyla. Tüm bunlarin kismen yapilmis olmasi da ülke ekonomisinin nerede oldugunu gösteriyor.
Sonuçta fiyatlar ve ücretler düsebilir. Ancak bu yöntemle üretim azalir, issizlik devasa artar. Içinden çikilmasi daha zor bir ekonomik kaosa sürüklenilir. Kemer sikma filan da isi çözmez uzun süre. Bu gidisle, Bedene göre kalp olmayacagina göre ülkeyi akla gelmeyecek, dilin söylemekten azap duyacagi tehlikeler bekler maalesef.
Bu ülkede “gizli devalüasyon” yapiliyor. Türkçesiyle kur ayarlamasi deger düsürme yapiliyor gizli sakli. Lira yüzde yirmilik bir deger kaybina ugradi devlet erkâninin AB-ABD turlari sonrasi. Aklini basina devsirmesi gerekenler analizleri yaptikça-yaptirdikça ürperiyordur eminiz. Ama yeterince uyaramiyorlar. Yakinda acayip ekonomik sikintilar var bizi bekleyen diyemiyorlar. Enflasyonu torbaya doldurulan esyalarla endeksleyip küçük gösterenler, liranin ABD parasi karsisinda gizliden gizliye devalüe edilmesine bakalim ne diyecekler.
Kurlar üzerinden, döviz ve altin üzerinden son vurgunlar yapiliyor simdilik. Kasalar dolduktan sonra krizi halkin üzerine yikmaya gelecek sira. Sen yanmasan ben yanmasam hesabi isletilmeye baslanacak, açik hesap…